...
Po ponownym rozpoznaniu sprawy w granicach apelacji Sąd Apelacyjny uznał, że zasługiwała ona na uwzględnienie jedynie w odniesieniu do kwoty 31. 223,88 zł, w pozostałej zaś części okazała się bezzasadna. Sąd odwoławczy za własne przyjął ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i zważył, co następuje.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy w granicach apelacji Sąd Apelacyjny uznał, że zasługiwała ona na uwzględnienie jedynie w odniesieniu do kwoty 31. 223,88 zł, w pozostałej zaś części okazała się bezzasadna. Sąd odwoławczy za własne przyjął ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i zważył, co następuje.
W stanie prawnym, będącym wynikiem wyeliminowania z
porządku prawnego ze skutkiem ex tunc przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z
dnia 23 maja 2006 r., sygn. akt SK 51/05 (OTK-A 2006, nr 5, poz.
58) art. 18 ust. 4u.o.p.l., w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia
2004 r., a przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2006 r.,
sygn. akt P 14/06 (OTK-A 2006, nr 8, poz. 102) art. 18 ust.
4 w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2005 r., za szkodę tę
odpowiada gmina, która nie dostarczyła lokalu socjalnego, na zasadach ogólnych,
to jest w odniesieniu do okresu przed dniem 1 września 2004 r. - na
podstawie art. 4201 k.c., a w odniesieniu do okresu od
dnia 1 września 2004 r. - na podstawie art. 417 § 1 k.c., w brzmieniu
obowiązującym od tego dnia (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7
grudnia 2007 r., sygn. akt III CZP 121/07). Przy czym 4201 k.c.
ze względu na ścisły związek konstrukcyjny z art. 417 k.c. w
pierwotnym brzmieniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2007 r.,
sygn. akt IV CSK 81/07, LEX nr 274567) powinien być analogicznie, jak on
rozumiany (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2002 r., sygn.
akt V CKN 1305/00, LEX nr 77050), to jest w sposób zharmonizowany z jego
prokonstytucyjną wykładnią przyjętą w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4
grudnia 2001 r., sygn. akt SK 18/00 (OTK 2001, nr 8, poz. 256).
Odpowiedzialność gminy na powyższej podstawie obejmuje całą szkodę pozostającą
w normalnym związku przyczynowym z jej zaniechaniem wypełnienia obowiązku
dostarczenia lokalu socjalnego osobie do tego uprawnionej (art. 361 §
2 k.c.). (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2008
r. sygn. V CSK 31/08). Konsekwencją tych orzeczeń było właśnie
uchwalenie art. 18 ust. 5 ustawy, zgodnie z którym, jeżeli gmina nie
dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku,
właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na
podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny
(Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.). Przepis ten wprost zatem odsyłał do zasad
ogólnych rezygnując z wprowadzenia jakichkolwiek ograniczeń.
Ostatecznie po rozszerzeniu powództwa pismem
procesowym z dnia 1 września 2008 r. powódka domagała się całego, dochodzonego
po myśli art. 417 k.c., odszkodowania.
Zarzuty skierowane przeciwko rozstrzygnięciu
oddalającemu powództwo o zapłatę kwoty 31.223,88 zł z ustawowymi odsetkami od 8
września 2008 r. z tytułu nieuiszczonych przez byłych członków opłat za
zajmowane bez tytułu prawnego lokale (szkoda w zakresie damnum emergens)
okazały się zasadne. Nie było bowiem podstaw do uwzględnienia, podniesionego
przez pozwanego, zarzutu przedawnienia należności z tego tytułu za okres od 1
stycznia do sierpnia 2005 r. Zgodnie z art. 4421 §
1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym
ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany
dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże
termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło
zdarzenie wywołujące szkodę. Bieg przedawnienia roszczenia rozpoczyna się z
dniem, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej
do jej naprawienia, przy czym uzyskanie wiedzy o obu tych faktach nie musi
nastąpić w jednym dniu. W ustalonym stanie faktycznym za dzień, kiedy powódka
dowiedziała się o osobie obowiązanej do naprawienia szkody należało z całą
pewnością uznać 1 stycznia 2007 r. tj. wejścia w życie przepisu art. 18
ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów. Wiedza powódki o osobie
obowiązanej do naprawienia szkody mogłaby wprawdzie być określona na datę
wydania wyroku przez Trybunał Konstytucyjny tj. 11 września 2006 r., bo już
wtedy powódka dowiedziała się, że gmina za szkodę z tytułu niedostarczenia
lokalu socjalnego odpowiada na zasadach ogólnych tj. na podstawie art.
417 k.c., jednakże rozstrzyganie tej kwestii nie ma żadnego znaczenia. W
obu sytuacjach tj. gdyby początek biegu przedawnienia roszczenia określić na 1
stycznia 2007 r., jak i na 11 września 2006 r. zgłoszone w dniu 1 września 2008
r.roszczenie nie było przedawnione. Pozwana nie kwestionowała wysokości
poniesionej przez powódkę szkody w zakresie obejmującej opłaty za zajmowane
lokale. Wobec doprecyzowania w postępowaniu apelacyjnym pismem procesowym z
dnia 2 kwietnia 2010 r. wysokości szkody i ograniczenia jej do kwoty 31. 223,88
zł (k. 786 - 791) w odniesieniu do poszczególnych wymienionych tam osób Sąd
Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok
w punkcie 2 ponad zasądzoną w punkcie 1 kwotę zasądził od pozwanego na rzecz
powódki kwotę 31.223, 88 zł z ustawowymi odsetkami od 8 września 2008 r. do
dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem, że pozwany będzie zwolniony od obowiązku
zapłaty:
a) do kwoty 4129, 01 wraz z ustawowymi odsetkami od 8
września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużnika Dariusza
S. zobowiązanego do zapłaty na podstawie prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 30
sierpnia 2006 r. wydanego przez Sąd Rejonowy w P. w sprawie (...),
b) do kwoty 3338, 68 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
8 września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużników Piotra
S., Gabrielę S., Tomasza S., Monikę K. zobowiązanych do zapłaty na podstawie
prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 12 września 2005 r. sygn. (...) i z dnia 25
września 2005 r. sygn.(...), wydanych przez Sąd Rejonowy w P.,
c) do kwoty 3.456,56 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
8 września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużników
Elżbietę N., Romana B. zobowiązanych do zapłaty na podstawie prawomocnego
nakazu zapłaty z dnia 25 września 2006 r. sygn. (...) i z dnia 29 września 2005
r. sygn. (...) wydanych przez Sąd Rejonowy w P.,
d) do kwoty 3.013,96 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
8 września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużniczkę
Teresę K. zobowiązaną do zapłaty na podstawie prawomocnego nakazu zapłaty z
dnia 27 grudnia 2005 r. wydanego przez Sąd Rejonowy w P. w sprawie sygn. (...),
e) do kwoty 3720, 70 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
8 września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużników
Bartosza B. i Sylwię W. zobowiązanych do zapłaty na podstawie prawomocnego
nakazu zapłaty z dnia 30 maja 2006 r. wydanego przez Sąd Rejonowy w P. w
sprawie sygn. (...),
f) do kwoty 2964, 72 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
8 września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużników Ewę
P., Arkadiusza P., Marzenę P. zobowiązanych do zapłaty na podstawie
prawomocnego wyroku zaocznego z dnia 26 września 2008 r. wydanego przez Sąd
Rejonowy w P. w sprawie sygn. (...),
g) do kwoty 3598, 67 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
8 września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużników Ewę
A., Michała A., Helenę J. zobowiązanych do zapłaty na podstawie prawomocnego
nakazu zapłaty z dnia 6 listopada 2006 r. wydanego przez Sąd Rejonowy w P. w
sprawie sygn. (...),
h) do kwoty 251, 56 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
8 września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużników Halinę
K. i Joannę K. zobowiązanych do zapłaty na podstawie prawomocnego nakazu
zapłaty z dnia 3 lipca 2008 r. wydanego przez Sąd Rejonowy w P. w sprawie sygn.
(...),
i) do kwoty 4804, 02 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
8 września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużników
Bogusława M., Janinę M., Joannę M., Teresę M. zobowiązanych do zapłaty na
podstawie prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 14 lipca 2005 r. sygn. (...) i z
dnia 6 listopada 2007 r. sygn. (...),wydanych przez Sąd Rejonowy w P.,
j) do kwoty 1519, 15 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
8 września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużniczkę
Mirosławę W. zobowiązaną do zapłaty na podstawie prawomocnego nakazu zapłaty z
dnia 18 października 2005 r. sygn. (...) i z dnia 28 sierpnia 2006 r. sygn.
(...) wydanych przez Sąd Rejonowy w P.,
k) do kwoty 426, 85 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
8 września 2008 r. jeżeli świadczenie zostanie zapłacone przez dłużniczkę
Jolantę M. zobowiązaną do zapłaty na podstawie prawomocnego nakazu zapłaty z
dnia 17 października 2005 r. sygn. (...) i z dnia 28 sierpnia 2006 r. sygn.
(...) wydanych przez Sąd Rejonowy w P.
Ponieważ odpowiedzialność gminy za szkodę wynikłą z
zajmowania lokalu bez tytułu prawnego przez osobę uprawnioną z mocy wyroku do
lokalu socjalnego oraz tej osoby jest odpowiedzialnością in solidum (uchwała
Sądu Najwyższego 7 grudnia 2007 r. sygn. III CZP 121/07 OSNC
2008/12/137) Sąd Apelacyjny zastrzegł w wyroku, że pozwany będzie zwolniony z
obowiązku zapłaty odszkodowania w zakresie, w jakim spłacone zostanie ono przez
eksmitowaną osobę.
W pozostałej zaś części wobec braku cofnięcia apelacji
w części tj. co do kwoty 2.684, 03 zł Sąd Apelacyjny na podstawie art.
385 k.p.c. apelację oddalił.
Nie były natomiast zasadne zarzuty skierowane
przeciwko rozstrzygnięciu oddalającemu powództwo o zapłatę kwoty 138. 686,79 zł
z tytułu odszkodowania stanowiącego równowartość różnicy pomiędzy
odszkodowaniem w wysokości czynszu, jaki powódka mogłaby otrzymać z tytułu
najmu lokali na wolnym rynku, a odszkodowaniem należnym od byłych lokatorów.
W tym zakresie Sąd Apelacyjny w całości podziela
stanowisko Sądu Okręgowego. Wbrew twierdzeniom apelacji Sąd Okręgowy nie
podważał prawa powódki do oddania w najem lokali znajdujących się w jej
zasobach, wskazał jedynie, że w odniesieniu do tych objętych niniejszym postępowaniem,
nie udowodniła ona, że miała realną tj. prawną i faktyczną możliwość ich
wynajęcia na wolnym rynku. Słuszne było odwołanie się do § 57 statutu
regulującego zasady wynajmu członkom spółdzielni i osobom trzecim. Sformułowany
w jego kontekście wniosek, że skoro powódka posiada listę członków spółdzielni
oczekujących na przydział mieszkania i nie wykazała, że lokale te zostały
zaoferowane i odrzucone przez oczekujących członków, oraz że nie zostały one
wybudowane w celu wynajmu, to brak podstaw do przyjęcia możliwości wynajmu
lokali na wolnym rynku nie został w apelacji skutecznie podważony. W ocenie
Sądu Apelacyjnego przedłożone przez apelującą kserokopie czterech umów najmu
lokali mieszkalnych nie udowadniały twierdzenia, że lokale objęte przedmiotowym
postępowaniem zostałyby oddane w najem, a powódka odniosłaby określone czynszem
wolnorynkowym utracone korzyści. Założeniu przyjętemu przez apelującą
sprzeciwiały się reguły wynikające z obowiązującego statutu. Katalog sytuacji,
kiedy lokale mieszkalne mogą być oddane w najem określony w ust. 2 § 57 statutu
nie jest wprawdzie zamknięty, jednakże nie oznacza to, że zasady tam określone
mogły zostać pominięte. Użycie słów "w szczególności gdy" nakazuje
traktować wynajem nie jako równorzędny sposób zadysponowania wolnym lokalem,
ale jako kolejny, gdy inne nie znalazły zastosowania. Oznacza to, że skoro
lokale objęte przedmiotowym postępowaniem nie zostały wybudowane w celu ich
wynajmu to pozwana winna była wykazać, że członkowie oczekujący na przydział
odrzuciliby propozycję ustanowienia prawa odrębnej własności tych lokali (§ 56
statutu) i wtedy otwarta byłaby droga do wynajmu lokalu, a czynsz najmu, także
w odniesieniu do członków określony zostałby na poziomie wolnorynkowym. Takiego
dowodu powódka nie przeprowadziła w odniesieniu do przedmiotowych lokali, a to
na niej, zgodnie z art. 6 k.c., spoczywał ten obowiązek. Ustalenie
szkody w postaci utraconych korzyści jest wprawdzie hipotetyczne, to jednak
szkoda taka musi być wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, aby uzasadniała
ona przyjęcie w świetle zasad doświadczenia życiowego, że utrata korzyści
rzeczywiście nastąpiła. Nie było zadaniem pozwanego, a tym bardziej rolą Sądu
rozpoznającego sprawę przeprowadzanie takiego dowodu, czy to w postaci zeznań
jako świadków oczekujących na przydział członków czy przyjęliby ofertę
ustanowienia odrębnej własności lokalu, czy też korzystniejszy byłby dla nich
najem i na podstawie tej formułowanie określonych wniosków, co do tego żądania
powódki. Z cała pewnością natomiast stwierdzić należy, że fakt wynajmu innych
lokali mieszkalnych nie stanowił uprawdopodobnienia tezy, że lokale objęte
procesem także stałyby się przedmiotem najmu. Wobec tego apelacja powódki w tym
zakresie na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.
Koszty postępowania przed Sądem I instancji Sąd
Apelacyjny stosunkowo na podstawie art. 100 k.p.c. rozdzielił
obciążając powódkę obowiązkiem ich poniesienia w 60% a pozwanego w 40%, przy
czym ustalając wynik sprawy Sąd uznał, że w odniesieniu do części umorzonej na
skutek cofnięcia pozwu pozwany dał powody do wytoczenia powództwa. Łącznie
koszty powódki to kwota 22.773, 08 zł, pozwanego to kwota 7.217 zł. Wobec tego
tytułem kosztów postępowania Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki 4.779
zł. W postępowaniu apelacyjnym z uwagi na wynik sporu koszty postępowania
między stronami zostały wzajemnie zniesione.
